باب بِرِّ الوالدين
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ – رضي الله عنه – عَنِ النَّبِيِّ -صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ- قَالَ: “رَغِمَ أَنْفُ، ثُمَّ رَغِمَ أَنْفُ، ثُمَّ رَغِمَ أَنْفُ”. قِيلَ: مَنْ يَا رَسُولَ اللهِ؟ قَالَ: “مَنْ أَدْرَكَ أَبُويْهِ عِنْدَ الْكِبَرِ، أَحَدَهُمَا أَو كِلَيْهِمَا، فَلَمْ يَدْخُلِ الْجَنَّةَ”.
8. Ebu Hurerja, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, thotë: “Ka dështuar, ka dështuar, ka dështuar!1 Thanë: kush o i Dërguar i Allahut? Tha: Ai që arrin prindërit e tij duke qenë ata të vjetër, njërin apo që të dy, dhe nuk futet në xhenet.”2
Allahu i madhëruar thotë:
﴿وَوَصَّيْنَا الإِنْسَانَ بِوَالِدَيْهِ إِحْسَانًا﴾
“Ne e kemi obliguar njeriun me punë të mira ndaj prindërve të vet.”3, po ashtu thotë:
﴿وَقَضَى رَبُّكَ أَلاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ إِيَّاهُ وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَانًا إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلاَهُمَا فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ وَلاَ تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلاً كَرِيمًا * وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُل رَّبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا﴾
“Zoti yt ka dhënë urdhër të prerë që të mos adhuroni tjetër pos Tij, që të silleni në mënyrë bamirëse ndaj prindërve. Nëse njërin prej tyre, ose që të dy, i ka kapur pleqëria pranë kujdesit tënd, atëherë mos u thuaj atyre as “of – oh”, as mos u bë i vrazhdë ndaj tyre, po atyre thuaju fjalë të mira (të buta respektuese). Dhe në shenjë mëshire shtrije pranë tyre krahun përulës e respektues dhe thuaj: “Zoti im! Mëshiroi ata të dy, sikurse më edukuan mua kur isha i vogël.”4
Rreth kësaj teme ka shumë hadithe të vërteta dhe të njohura të cilat nxisin bamirësinë ndaj prindërve dhe sqarojnë shpërblimin e madh për këtë vepër. Këto hadithe na mësojnë se bamirësia ndaj prindërve duke iu shërbyer atyre, duke shpenzuar për mirëqenien e tyre dhe të tjera, janë shkak për hyrjen në xhenet. Ai i cili le pas dore këtë obligim nuk arrin këtë shpërblim dhe Allahu i madhëruar e bën të humbë.
Bamirësia ndaj prindërve është prej punëve më të dashura tek Allahu i madhëruar pas namazit në kohë të tij. Abdullah ibën Mes’udi, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë: e pyeta Pejgamberin, lavdia dhe paqja qofshin mbi të:
سألت النبي صلى الله عليه وسلم أي العمل أحب إلى الله؟ قال: “الصلاة على وقتها” قلت: ثم أي؟ قال: “ثم بر الوالدين” قلت: ثم أي؟ قال: “ثم الجهاد في سبيل الله”.
“Cila është puna më e dashur tek Allahu i Madhëruar? Tha: Namazi në kohë të tij. Thash: pas kësaj, cila? Tha: Bamirësia ndaj prindërve. Thash: pas kësaj? Tha: Xhihadi në rrugën e Tij.”5
Bamirësia ndaj prindërve është shkak për pranimin e lutjes siç qëndron në rrëfimin e tre personave të cilët u strehuan në një shpellë, pastaj rrokulliset një shkëmb dhe e mbyll hyrjen e shpellës. Pas kësaj i thonë njëri tjetrit:
فَقَالَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ: انْظُرُوا أَعْمَالاً عَمِلْتُمُوهَا صَالِحَةً لله، فَادْعُوا اللهَ تَعَالَىَ بِهَا، لَعَلَّ اللهَ يَفْرُجُهَا عَنْكُمْ.
فَقَالَ أَحَدُهُمْ: اللَّهُمَّ إِنَّهُ كَانَ لِي وَالِدَانِ شَيْخَانِ كَبِيرَانِ وَامْرَأَتِي، وَلِي صِبْيَةٌ صِغَارٌ أَرْعَىَ عَلَيْهِمْ، فَإِذَا أَرَحْتُ عَلَيْهِمْ، حَلَبْتُ، فَبَدَأْتُ بِوَالِدَيَّ فَسَقَيْتُهُمَا قَبْلَ بَنِيَّ، وَأَنَّهُ نَأَى بِي ذَاتَ يَوْمٍ الشَّجَرُ فَلَمْ آتِ حَتَّىَ أَمْسَيْتُ فَوَجَدْتُهُمَا قَدْ نَامَا، فَحَلَبْتُ كَمَا كُنْتُ أَحْلُبُ، فَجِئْتُ بِالْحِلاَبِ فَقُمْتُ عِنْدَ رُؤُسِهِمَا، أَكْرَهُ أَنْ أُوقِظَهُمَا مِنْ نَوْمِهِمَا، وَأَكْرَهُ أَنْ أَسْقِيَ الصِّبْيَةَ قَبْلَهُمَا، وَالصِّبْيَةُ يَتَضَاغَوْنَ عِنْدَ قَدَمَيَّ، فَلَمْ يَزَلْ ذَلِكَ دَأْبِي وَدَأْبَهُمْ حَتَّىَ طَلَعَ الْفَجْرُ، فَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنِّي فَعَلْتُ ذَلِكَ ابْتِغَاءَ وَجْهِكَ، فَافْرُجْ لَنَا مِنْهَا فُرْجَةً، نَرَىَ مِنْهَا السَّمَاءَ، فَفَرَجَ اللهُ مِنْهَا فُرْجَةً، فَرَأَوْا مِنْهَا السَّمَاءَ.
“Shikoni çfarë punë të mira keni bërë për hir të Allahut dhe luteni me to, ndoshta gjejmë shtegdalje. Njëri prej tyre tha: “O Allah i im! Unë i kam pasur prindërit pleq të thinjur dhe asnjëherë para tyre nuk i kam ushqyer fëmijët e as shërbëtorët e mi. Një ditë më hutoi kërkimi i kullosës më të mirë për kopenë time, e nuk ju erdha me kohë dhe ata kishin fjetur. Unë e mora qumështin në enë dhe ua solla por i gjeta ata duke fjetur. Më erdhi keq t’i zgjoj nga gjumi, por edhe që t’i ushqej para tyre fëmijët të cilët klithnin te këmbët e mia të uritur, andaj kam pritur me enë në dorë në këtë gjendje deri në agim. O Zoti im! Nëse këtë e kam bërë vetëm për Ty, e për askënd tjetër, atëherë na e largo këtë shkëmb derisa të shohim qie-llin!” Allahu ua lëvizi shkëmbin aq sa panë qiellin…”6
Prindërit janë ata që më së shumti meritojnë sjelljen e mirë. Ebu Hurerja, Allahu qoftë i kënaqur prej tij, thotë:
جَاءَ رَجُلٌ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ أَحَقُّ النَّاسِ بِحُسْنِ صَحَابَتِي قَالَ أُمُّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ ثُمَّ أُمُّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ ثُمَّ أُمُّكَ قَالَ ثُمَّ مَنْ قَالَ ثُمَّ أَبُوكَ
“Erdhi te Pejgamberi një njeri dhe e pyeti: Cili është ai që më se tepërmi meriton sjell-jen time të mirë? Tha: Nëna jote. Tha: Pastaj cili? Tha: Nëna jote. Tha pastaj cili? Tha: Në-na jote. Tha pastaj cili? Tha: Babai yt.”7
Prej bamirësisë ndaj prindit është respektimi i dashamirëve të tij, Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, thotë:
إن أبرَّ البرِّ أن يصل الرجل أهل ود أبيه.
“Bamirësi më e mirë është që njeriu të mbajë lidhje me dashamirin e babait të vet”.8
Mosdëgjimi i prindërve është prej mëkateve më të mëdha. Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, iu tha shokëve të tij:
ألا أنبئكم بأكبر الكبائر”؟ قلنا: بلى، يا رسول اللّه، قال: “الإشراك باللّه، وعقوق الوالدين – ” – وكان متكئاً فجلس، فقال: “ألا وشهادة الزور، ألا وقول الزور”، فما زال يقولها حتى قلت: لا يسكت.
“A doni t’ju njoftoj për mëkatet më të mëdha?” Ne i thamë: “Gjithsesi, o i Dërguari i Allahut!” Tha: “T’i përshkruash Allahut rival dhe mosdëgjimi i prindërve”. Ishte i mbështetur, pastaj u drejtua (u ul) dhe tha: “Veni re, edhe fjala e kotë, edhe dëshmia e rrejshme”, dhe vazhdimisht e përsëriti këtë saqë thash: “Ah, sikur të heshtte!”9
Hasan Basriu kur u pyet për bamirësinë ndaj prindërve, tha: të shpenzosh për ta atë që posedon, t’i respektosh në atë që të urdhërojnë nëse urdhri i tyre nuk është mëkat, argument për këtë është fjala e Allahut:
﴿وَإِن جَاهَدَاكَ عَلى أَن تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلاَ تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا﴾
“E nëse ata të dy tentojnë që ti të më përshkruash Mua shok, për çka ti nuk ke kurrfarë fakti, atëherë mos i respekto ata, po në çështjet e jetës së kësaj bote të kesh mirëkuptim ndaj tyre.”10
I është thënë Ali ibën Husejnit, Allahu e mëshiroftë: ti je bamirësi më i madh ndaj nënës tënde mirëpo nuk të shohim duke ngrënë së bashku me te! Ai tha: kam frikë të mos i paraprij në ndonjë gjë që syri i saj e ka dashur dhe me këtë të bëhem mos respektues ndaj saj.
I është thënë Omer ibën Dherrit pasi që vdiq i biri i tij: si ishte bamirësia e tij ndaj teje? Ai tha: kur ecnim së bashku gjatë ditës çdoherë ecte pas meje, e kur ecnim gjatë natës çdoherë ecte para meje. Asnjëherë nuk është ulur në ndonjë vend më të lartë se sa vendi që ulesha unë.
“Dyzet hadithe mbi moralin – me komentim” Ahmed Muadh Hakij
Përktheu: Agim Bekiri
1 Shprehja “regime enfu” që është përmendur në hadith d.m.th. “i është ngjitur hunda për dheu” që është një shprehje metonimike me kuptimin “ka dështuar” (sh.p.)
2 Transmeton Muslimi
3 Ankebut – 8
4 Isra – 23,24
5 Transmeton Buhariu
6 Transmeton Buhariu
7 Transmeton Buhariu
8 Tirmidhiu – sahih
9 Transmeton Buhariu
10 Lukman – 15
