باب التَّخَلُّقِ بأَخْلاَق القرآن
سأل سعد بن هشام بن عامر عائشة – رضي الله عنها – فقال: يا أمّ المؤمنين أنبئيني عن خلق رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم؟ قالت: ألست تقرأ القرآن؟ قلت: بلى، قالت: فإن خلق رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم كان كان لقرآن.
- Sa‘dibënHishamibënAmiri e pyeti Aishen, radijall-llahu anha: “Oj nëna e besimtarëve! Më trego për moralin e të Dërguarit të Allahut, paqja dhe mëshira qofshin mbi të! Ajo tha: a nuk e lexon Kuranin?! Thash: Si jo! Tha: Morali i pejgamberit të Allahut ishte Kur‘ani.”[1]
Allahu, subhanehu ve teala, thotë:
﴿قَدْ جَاءكُم مِّنَ اللهِ نُورٌ وَكِتَابٌ مُّبِينٌ﴾
“Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë„[2]
Neveviu, Allahu e mëshiroftë, rreth kuptimit të hadithit të lartëpërmendur thotë: “Veprimi sipas tij (Kuranit), të ndaluarit në kufijtë e tij, marrja e edukatës nga ai, marrja mësim nga shembujt dhe tregimet e tij, meditimi rreth fjalëve të tij dhe drejtëleximi i tij…“[3]
Përmendëm në temën paraprake, në “Burimi i moralit të lartë” se njohja e të mirës dhe të keqes edhe pse arrihet nëpërmjet natyrës së pastër të njeriut (fitre)prapëseprapë kjo dritë është e mangët dhe shuhet nga zakonet shoqërore, për këtë shkak urtësia e Allahut kërkoi që ta plotësojë këtë dritë me dritën hyjnore “Dritë përmbi dritë”[4], poashtu Allahu i madhëruar, thotë: “Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë„[5] besimtarit nuk i mbetet gjë tjetër përpos që të lexojë Kuranin, të zbatojë detyrimet, të ndjek urdhrat dhe të largohet nga ndalesat.
Filozofët tentuan që ta plotësojnë këtë mangësi të natyrës së njeriut (fitres) duke venduar rregulla dhe parime mbi moralin, mirëpo doli në shesh joprincipialiteti i tyre, ngaqë është absurde përkufizimi i etikës së njeriut në bazë të një rregulli, për këtë shkak në Islam të mirën e gjejmë në urdhrat e Kuranit dhe udhëzimin e Pejgamberit, lavdia dhe paqja qofshin mbi të.Allahu i madhëruar thotë: “Juve ju erdhi nga Allahu dritë dhe libër i qartë”[6] kurse Pejgamberi,lavdia dhe paqja qofshin mbi të, thotë:
“Juve ua lash dy gjëra dhe nuk do të devijoni përderisa kapeni për to, Librin e Allahut dhe sunetin tim. ”[7]
Ekzistojnë disa rregulla islame të veçanta për disa zakone apo disa veprime:
1- Mesatari në të ushqyer dhe në shpenzim, larg shpërdorimit apo dorështrëngimit. Allahu i madhëruar thotë:
﴿وَالَّذِينَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ يُسْرِفُوا وَلَمْ يَقْتُرُوا وَكَانَ بَيْنَ ذَلِكَ قَوَامًا﴾
“Edhe ata të cilët, kur shpenzojnë nuk janë as shpërdorues, as dorështrënguar, por mbajnë një të mesme të drejtë mes dy anëve.”[8]
2- Gara në punë të mira, Allahu i madhëruar thotë:
﴿وَلِكُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَاسْتَبِقُواْ الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُواْ يَأْتِ بِكُمُ اللهُ جَمِيعًا﴾
“Secili (popull) ka një anë, drejt të cilit ai kthehet (në falje). Garoni pra, drejt gjithçka që është mirësi. Kudo që të jeni, Allahu do t’ju grumbullojë të gjithëve.”[9]
3- Ndihma e ndërsjellë për mirësi e jo në të keqe. Allahu i madhëruar thotë:
﴿وَتَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى وَلاَ تَعَاوَنُواْ عَلَى الإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُواْ اللهَ إِنَّ اللهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ﴾
“Ndihmoni njëri tjetrin në mirësi e devotshmëri dhe mos ndihmoni njëri tjetrin në mëkat e armiqësi. Dhe kini frikë Allahun se padyshim Allahu është i Ashpër në ndëshkim.”[10]
4- Sjellja e butë me të tjerët. Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, i tha Aishes:
“Çdo gjë që shoqërohet me butësi është e bukur, e nëse hiqet butësia, ajo shëmtohet.”[11]
5- Të duash për vëllain tënd atë që e do për veten prej gjërave të mira: Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, thotë:
“Asnjëri nuk e ka plotësuarbesimin përderisa të dëshirojë për vëllain e tij atë që e dëshiron për vete.”[12]
6- Mosvënia nishan ndonjë gjë të gjallë, për ta qëlluar, siç vihen sende të lëkurës dhe të tjera. Pejgamberi, lavdia dhe paqja qofshin mbi të, thotë:
“Mos e bëni qëllim për ta goditur ndonjë gjë që ka shpirt.”[13]
“Dyzet hadithe mbi moralin – me komentim” AhmedMuadhHakij
Përktheu: Agim Bekiri
[1] Transmeton Muslimi
[2] Maide – 15
[3]Sherh Sahihul Muslim
[4]Nur – 35
[5]Maide – 15
[6]Maide – 15
[7]Maliku në Muvetta
[8]Furkan – 67
[9]Bekare – 148
[10]Maide – 2
[11]TransmetonMuslimi
[12]TransmetonBuhariu
[13]TransmetonMuslimi
