Tematika e shkencës së Tevhidit tek Ehlu’s-Suneh ve’l-Xhemaah, sillet rreth disa çështjeve kryesore: Shpjegimi i realitetit të besimit dhe njësimit të Allahut, -azze ue xhelë!-; Çfarë i përket Zotit të cilësohet me atributet madhështore dhe të përsosura, duke e njësuar Atë me një adhurim të çiltër e të papërzier me shirk; Besimi në engjujt e përkushtuar dhe në të dërguarit e pastër; Besimi në atë që ndërlidhet me Ditën e Fundit, Kadanë, Kaderin; etj. Thënë më ndryshe, shkenca e tevhidit sillet rreth tri boshteve kryesore:
- Temat rreth qenies së Allahut apo çështjeve hyjnore; E, që temat që ndërlidhen me këtë trajtohen e studiohen nga tri pikëpamje: a) Me çka cilësohet; b) Nga çka është i Pastër, gjegjësisht i mohohet, e nuk i përshkruhet; dhe c) E drejta e Tij tek robërit.
- Qeniet e të dërguarve të nderuar dhe pejgamberllëku; Hulumtohet në këto tema nga tri këndvështrime: a) Çka i detyrohet dhe i obligohet atyre; b) Ç’është e lejuar për ta; c) Ç’është e pamundur për ta; dhe d) Ç’farë i obligohet pasuesve të tyre.
- Gjërat që janë të fshehura e të padukshme për njerëzit (gajbi); E, që këto besohen duke u mjaftuar vetëm me shpallje, tematikë kjo e cila nuk lë hapësirë për mendjen, -as për pranimin e tyre, e as për mohimin-, e të këtij lloji janë, fjala bie, shenjat e kiametit, hollësitë mbi çfarë do të ndodhë gjatë ringjalljes, etj. Hulumtimi në temat e gajbit bëhet duke i besuar ato, e që kjo realizohet duke u mbështetur në: a) pranimin e tyre, duke i besuar ato bindshëm, e që e kundërta e kësaj është mosbesimi, mohimi dhe refuzimi i tyre; si dhe b) Trajtimi i drejtë i tyre, duke i pranuar e besuar kuptimet e tyre të vërteta, e që e kundërta e kësaj është polemizimi në to dhe përpjekja për të bërë imagjinata dhe iluzione me mendje, gjë që është larg shpalljes. E, rregulli që ka të bëjë me gjërat e gajbit është se: Mendja nuk ka vend në këto tema, e, që gjithherë kur kemi diçka nga shpallja apo vërtetohet diçka nga fjalët e të Dërguarit, -salallahu alejhi ue selem!-, obligohet t’i besojmë bindshëm e t’i pranojnë, si dhe të shmangim dhe refuzojmë çdo lloj iluzioni i cili bie ndesh me Sheriatin e Allahut, ngase rregulli tjetër i artë thotë: “Nuk ekziston kundërthënie në mes shpalljes së vërtetë dhe mendjes së shëndoshë, -pas kërkimit dhe hulumtim preciz!-.[1]
Gjithashtu prej tematikave të shkencës së akides është kaderi, lajmet (nga shpallja apo transmetimet e Pejgamberit, -salallahu alejhi ue selem!-; Sh. P.), fundamentet e dispozitave dogmatike si dhe të gjitha bazat e fesë dhe besimit; E pas kësaj vijon kundërpërgjigja ndaj pasuesve të epsheve dhe bidatit, si dhe ndaj të gjitha sekteve e feve të devijuara, duke e sqaruar në të njëjtën kohë qëndrimin karshi tyre.[2]
Nga arabishtja: Mirsim N. Maliqi
Medine, 26.03.13
[1] Shih: Muhamed Jusri, Ilmu’l-akideti inde ehli’s-sunneh ve-l-xhemaah, cituar shkurtimisht, f. 155
[2] Shih: Nasir El-Akël, Mebahith fi akideti ehli’s-sunneh ve-l-xhemaah, f. 10
